Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009

Η ιστορία της Δραπετσώνας και η συμμετοχή μου στην έκδοση

.
Πάντα εκτιμούσα τις προσπάθειες του Γιώργου Χατζόπουλου στον τομέα εκδόσεις. Ήταν ό πρώτος που με έκανε να ζηλέψω για την εφημερίδα που έβγαζε, τη "Δραπετσώνα", στα τέλη της δεκαετίας του 70'. Σχεδόν ακολουθώντας τον έβγαλα τη ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ μαζί με τους φίλους μου Γ.Παπαδάκη και Λ.Ιγνατιάδη το 1980. Μετά είδα τα ημερολόγιά του όπου χρησιμοποίησε το πολύ καλό και ογκώδες πρωτογενές υλικό που είχε μαζέψει όλα τα χρόνια σε φωτογραφίες, μαρτυρίες κλπ. και χάρηκα που μένει στο "επάγελμα". Όταν έμαθα ότι ετοιμάζει βιβλίο για τη Δραπετσώνα, βρήκα το νέο πολύ καλό καθώς οι "ιστορίες" που έχουν γραφτεί για την πόλη είναι πολύ΄"λίγες" και ατελέστατες. Πλην της προσπάθειας του Μήλτσου (με τον Θυμοίτη) και το πολύ καλό ημερολόγιό του, μόνο τα ημερολόγια της Ποντίων με τον Γ.Χατζόπουλου άξιζαν και έδιναν μια καλή εικόνα της ιστορίας της πόλης. Από τον Χατζόπουλο περίμενα ότι θα έβγαινε κάτι καλό.
.
Κάποια στιγμή ήρθε και με βρήκε ζητώντας μου διάφορα πράγματα για το βιβλίο, όχι και πολύ σπουδαία, κυρίως ήθελε μια βοήθεια γύρω από το θέμα της Ανάπλασης και κάποια άλλα κείμενα. Φυσικά προθυμοποιήθηκα αλλά ήμουν επιφυλακτικός μήπως και κάνω ή γράψω πράγματα που δε θα τα ενέκρινε. Ωστόσο η συνεργασία μας προχώρησε λίγο παραπάνω και κάποια στιγμή ο Γιώργος μου εξομολογήθηκε πόσο πελαγωμένος ήταν με τον όγκο της δουλειάς και την έλλειψη κάθε βοήθειας (πλήν του Ποιμενίδη, προέδρου της Ένωσης Ποντίων που βοηθά μεν πολύ για την έκδοση αλλά όχι για την συγγραφή) και μου ζήτησε να τον βοηθήσω. Ήταν απογοητευμένος από την πορεία της έκδοσης και -όπως μου είπε- είχε σκοπό να τα παρατήσει αν δεν αποφάσιζα να τον βοηθήσω. Φυσικά ενδιαφέρθηκα και του ζήτησα να με ενημερώσει.
.
Από την ενημέρωση και το υλικό, κατάλαβα ότι έχει ήδη γίνει μια πολύ σπουδαία δουλειά η οποία όμως πρέπει να ολοκληρωθεί και συγγραφικά αλλά και σαν επιμέλεια πριν φτάσει στο σημείο να εκδοθεί. Ήταν δουλειές που εγώ μπορούσα να τις κάνω σχετικά εύκολα και καλά. Στην ουσία ο Χατζόπουλος είχε κάνει (με τη βοήθεια του Σαχαρίδη στο κεφάλαιο Πόντος) μια μεγάλη προσπάθεια που ήθελε όμως πολύ δουλειά ακόμα, και η οποία όμως δουλειά ήταν σχεδόν η δική μου ειδικότητα. Μπορούσα να γράψω τα κεφάλαια για τη σύγχρονη πόλη, μπορούσα να ράψω και σε όλα τα κεφάλαια τα κομμάτια που έλειπαν (όπως π.χ. ολόκληρη την "αρχαιότητα", μεγάλα κομμάτια "γέφυρες που να συνδέουν τα ήδη καταγεγραμμένα κλπ) και μπορούσα επίσης να αναλάβω την επιμέλεια όλης της έκδοσης, μπορούσα να φτιάξω τη σελιδοποίηση και μπορούσα να έρχομαι σε επαφή με τον τυπογράφο Χατζηιωαννίδη καθώς είχα συνεργαστεί πολύ μαζί του μέχρι τώρα κι έμενα Δραπετσώνα ενώ ο Χατζόπουλος μένει Κηφισιά και του είναι δύσκολο να είναι συνέχεια παρών. Ήταν βέβαια πάρα πολύ δουλειά και δεν ήξερα αν ο Χατζόπουλος και ο Ποιμενιδης είχαν καταλάβει το μέγεθος των ελλείψεων και είχαν συνειδητοποιήσει πόσος χρόνος θα χρειαζόταν για όλα αυτά. Πάντως κατάλαβα ότι με χρειαζόταν και δεν είχα την παραμικρή αναστολή να του πω ανεπιφύλακτα "ναι" και να μπω στο εγχείρημα μέχρι το πιο μεγάλο του βάθος. Ανέλαβα λοιπόν να τελειώσω (μαζί του βέβαια και με τον Ποιμενίδη) την δουλειά και να συνεργαστώ έτσι σε ένα έργο που θεωρώ πολύ σημαντικό και πολύ ενδιαφέρον.
.
Για την ιστορία της Δραπετσώνας που τιτλοφορείται "Από τον Πόντο στον Πειραιά, εδώ στη Δραπετσώνα" έχω να πω ότι θα είναι ένα πολύ καλό βιβλίο και μοναδικό βοήθημα για όποιον θα θέλει στο μέλλον να μάθει για την ιστορία της πόλης μας και των κατοίκων της. Ξεκινάει από τον Πόντο, που εποτελεί την γενέτειρα της μεγάλης πλειοψηφίας των πρώτων κατοίκων της, και αφού περνάει από την ιστορία αυτού του τόπου από την αρχαιότητα ως σήμερα, επικεντρώνεται στην περίοδο 1930-1960 και αναφέρει απίστευτες λεπτομέρειες για τη ζωή των ανθρώπων που έζησαν εδώ κι έφτιαξαν την σύγχρονη Δραπετσώνα. Με αντικειμενικότητα (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και με αίσθηση ιστορικής αποστολής, το βιβλίο γράφεται για τις επόμενες γενιές αλλά και για όσους ακόμα ζουν και θέλουν να θυμηθούν, να ξαναζήσουν εκείνα που πέρασαν, να αναβιώσουν μέσα τους το κλίμα της περασμένης εποχής και να "βουτήξουν" στις ρίζες τους.
.
Χαίρομαι πολύ που μετάχω σε αυτό το εγχείρημα. Ο Χατζόπουλος είναι ο συγγραφέας και οι Σαχαρίδης Τσιρίδης θα είναι οι συνεργάτες του. Δεν είναι και λίγο. Τιμή μου το θεωρώ και καθήκον μου.
.

Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009

Το Θεμιστόκλειο

Στην Δραπετσώνα και στον χώρο του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων, βρίσκεται ένα ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή. Από την ιστορία γνωρίζουμε ότι ο Θεμιστοκλής είναι ο μεγάλος Αθηναίος στρατηγός και ηγέτης, ανέδειξε τον Πειραιά σαν πόλη και μετέτρεψε την Αθήνα σε μεγάλη ναυτική υπερδύναμη της εποχής της. Ο νικητής της μάχης της Σαλαμίνας ωστόσο, ακολούθησε την μοίρα πολλών ένδοξων τέκνων της Ελλάδας και κάποια στιγμή εξοστρακίστηκε. Διώχθηκε από τους αριστοκρατικούς αντιπάλους του και κατέφυγε στην Περσία για προστασία. Έμεινε στα απέναντι παράλια της Μικράς Ασίας και πέθανε στη Μαγνησία όπου και ετάφη. Κάποια χρόνια μετά τον θάνατό του, φίλοι του πολιτικοί και θαυμαστές του μετέφεραν τα οστά και έφτιαξαν ένα ταφικό μνημείο προς τιμήν του απέναντι από το σημείο όπου δοξάστηκε, στο σημείο που βρίσκεται στην έξοδο του λιμένα του Κανθάρου (του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά) και απέναντι ακριβώς από την Ψυτάλλεια. Το μαρτυρούν αυτό ο Θουκυδίδης, ο Παυσανίας και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς. Αυτόπτης μάρτυρας του Θεμιστόκλειου ήταν και ο Πλούταρχος. Ο χώρος του μνημείου το «Θεμιστόκλειον», βρίσκεται στην παραλία του εργοστασίου Λιπασμάτων και η περιγραφή του χώρου του ταφικού μνημείου από τον Διόδωρο τον Περιηγητή (κατ’ άλλους Θεόδωρο) που τον επισκέφτηκε κάποια χρόνια αργότερα δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία. Λέει συγκεκριμένα ο Πλούταρχος για τον Διόδωρο :

«Διόδωρος δ’ ο περιηγητής εν τοις περί μνημάτων είρηκεν, ως υπονοών μάλλον ή γιγνώσκων, ότι περί τον λιμένα του Πειραιώς, από του κατά τον Άλκιμον ακρωτηρίου, πρόκειταί τις οίον αγκών και κάμψαντι τούτον εντός, ή το υπεύδιον της θαλάττης, κρηπίς εστιν ευμεγέθης και το περί αυτήν βωμοειδές, τάφος Θεμιστοκλέους»

Στον χώρο και στο περιγραφόμενο σημείο υπάρχουν υπολείμματα του ταφικού μνημείου όμως χρειάζεται ανασκαφή για να βρεθούν τα αρχαία και να αναδειχθεί το σπουδαίο αυτό μνημείο. Για όσο καιρό λειτουργούσαν τα Λιπάσματα, το ταφικό μνημείο έμενε περιτοιχισμένο αλλά και καλυμμένο από χώματα, χημικά και απορρίμματα. Οι αρμόδιοι του εργοστασίου διέδιδαν ότι το ταφικό μνημείο είναι …. «φάρος»!!! και ότι ο τάφος βρίσκεται στην απέναντι ακτή, στη Φρεαττύδα. Ήταν μια απαράδεκτη και εγκληματική ενέργεια ανθρώπων που δεν νοιάζονταν παρά για τα κέρδη τους. Έσβηναν την ιστορία της πόλης και αν ήταν δυνατόν θα εξαφάνιζαν κάθε ίχνος της. Υπάρχουν όμως τα γραπτά των αρχαίων συγγραφέων, οι παλιοί χάρτες που δείχνουν την ύπαρξη του μνημείου (tombe) και αναφορές ανθρώπων όπως ο Δραγάτσης που κατέδειξαν και το μνημείο αλλά και τον ακριβή τόπο στον οποίο βρίσκεται.
Όσο λειτουργούσε ο εργοστάσιο και η Δημοκρατία χώλαινε, όλα ήταν δύσκολα. Ωστόσο τώρα πια τίποτα δεν εμποδίζει την ανάδειξη του μνημείου και την απόδοσή του στους κατοίκους, τους επισκέπτες και ολόκληρο τον κόσμο του οποίου η Αρχαία Ελλάδα είναι πολιτιστική κληρονομιά. Η ναυμαχία της Σαλαμίνας έσωσε κάποτε τον δυτικό πολιτισμό, χρέος μας να σώσουμε κι εμείς το ταφικό μνημείο του στρατηγού που θριάμβευσε στον τόπο εκείνο το 480 π.Χ.
Πολλά οφείλει η Δραπετσώνα και το μνημείο στον κ. Ιακ.Χ.Δραγάτση, έναν ακούραστο ερευνητή της αλήθειας που στο βιβλίο του «Το Θεμιστόκλειον» (εκδ. Βασιλική Τυπογραφία Παφτάκη-Παπαγεωργίου 1910). Όχι μόνο κάνει μια ενδελεχέστατη μελέτη που αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι στον χώρο του εργοστασίου βρίσκεται το Θεμιστόκλειο αλλά παραθέτει και χάρτες και φωτογραφίες που δεν αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία. Θαυμαστής και ο ίδιος του ανδρός αλλά και του άθλου του, γράφει ο Δραγάτσης σε ένα σημείο του βιβλίου του:

«Πάντων δ’ έσχατον, αφ’ ου εφθάσμαεν εις το τέλος του λόγου του περί του Θεμιστοκλέους θα ηδύνατό τθς να είπη πόσον αρμόζει η θέσις, όχι μπονον προς τα γεγραμμένα, αλλά και προς αυτό τούτο προ του να ιδρυθεί δηλ. μνημείον τιμητικόν τοιούτου ανδρός, αλλά και τοιούτου γεγονότος αναμνηστικόν, όχι μόνον διότι ο τόπος, ως είπομεν, απανταχόθεν είνε σύνοπτος, αλλά και διότι κείται εις τόσον καλόν σημείον, ώστε και δια τους εισπλέοντας και δια τους εκπλέοντας και δια πάντα εκείθεν παριόντα και το στενόν της Σαλαμίνος να δεικνύει και το μέγεθος της νίκης του Θεμιστοκλέους να υπομιμνήσκη και το υπέροχον της διανοίας του ανδρός εις τον νουν να επαναφέρει, ου μην αλλά να κείται εκεί προσόψιος άλλων ομοίως εξεχόντων σημείων και μετ’ αυτών να αναπολή εις την μνήμην την όλην εικόνα των εκεί τελεσθέντων»

Η Δραπετσώνα οφείλει να αναδείξει το μνημείο ανασύροντάς το από τον βούρκο στον οποίο το τοποθέτησαν άνθρωποι εκμεταλλευτές που δεν έδιναν δεκαράκι για την ιστορία αυτού του τόπου αλλά και της χώρας μας γενικότερα. Σχετική πρόταση έχει ήδη ψηφιστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο και το θέμα σύντομα θα βρει τον δρόμο του.

Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2009

Μάσκες

Πάντα φοράμε μια μάσκα,
κάποιο προσωπείο που ποτέ δεν είναι το ίδιο,
αλλά που αλλάζει ανάλογα με τον ρόλο
που παίζει καθένας μας στη ζωή του:
του καθηγητή, του εραστή, του διανοούμενου,
του απατημένου συζύγου, του ήρωα,
του στοργικού αδερφού.
Όμως τι προσωπείο μπορεί να’ χει κανείς,
ή τι προσωπείο μας έχει απομείνει,
όταν ζούμε μέσα στην έσχατη μοναξιά,
κι όταν ξέρουμε ότι κανείς μα κανείς
δε μας βλέπει, δε μας ακούει, δε μας ελέγχει,
δε μας ζητά τίποτα, δε μας παρακαλεί,
δε μας διατάζει, δε μας επιτίθεται;

. ERNESTO SABBATO
«Περί Ηρώων και Τάφων»
Εκδόσεις Εξάντας 1986 σελ.254

Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009

Ο φίλος και ξάδελφός μου Κώστας Τσιρίδης ετελείωσε!

.
Είχα γράψει γι αυτόν τον Μάϊο του 2008, πριν 8 μήνες, όταν είχαμε μάθει ότι έχει σοβαρό πρόβλημα και ότι του απέμεναν 2 μήνες ζωή. Έγιναν 8 οι μήνες αλλά και πάλι λίγο ήταν.
Πέθανε όρθιος. Μια μέρα πριν γλεντούσε και χόρευε στο κέντρο που τραγουδάει η κόρη του, η Κατερίνα Τσιρίδη. Την άλλη μέρα μια εμβολή και ... τέλος!
Τέλος γι αυτόν; Μα αν είναι κάπου... τότε δεν είναι τέλος, είναι αλλαγή. Αν δεν είναι πουθενά τότε και πάλι δεν είναι τέλος αφού δεν υπάρχει ο ίδιος για να το συνειδητοποιήσει. Άρα το τέλος ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ γι αυτόν! Τέλος είναι για μας. Συνεχίζουμε σε ένα καράβι που τρέχει με ταχύτητες εκπληκτικές στρεφόμενο γύρω από τον εαυτό του, από τον Ήλιο, από το κέντρο του Γαλαξία και ποιος ξέρει από τι άλλο.
Ένα καράβι που κάθε τόσο κάποιοι επιβάτες του αποβιβάζονται και συνεχίζουμε οι υπόλοιποι ώσπου θα φύγουμε κι εμείς.
Για την ακρίβεια δεν θα φύγει κανείς από πουθενά. Όλα τα άτομα που αποτελούν τα κύτταρά μας, τα όργανά μας, το μυαλό μας, το εγώ μας, όλα αυτά θα είναι κάπου εδώ αν δεν τα παρασύρει καμιά ηλιακή καταιγίδα πολύ μακριά. Και θα ξαναγυρνάνε με τις τρελές ταχύτητες και στροφορμές τους στον τρισδιάστατο χώρο σαν εικόνες στον καθρέφτη μιας πολύ πιο πολύπλοκης πολυδιάστατης παρουσίας της οποίας αγνοούμε την υφή και την ύπαρξη.
Γεια σου φίλε μου και ξάδελφε που στάθηκες όρθιος στη ζωή και στον θάνατο, μεγάλε παραμυθά (οι ιστορίες της ζωής του είναι τα καλύτερα παραμύθια του) και απολαυστικέ συνομιλητή. Θα σε ξαναβρώ στα βιβλία σου και θα χορεύω αενάως μαζί σου στους κύκλους της γης και του σύμπαντος με τις ταχύτητες του φωτός.