ΙΩΝΙΚΟΝ

του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη
(1911)

Γιατί τα σπάσαμε τ' αγάλματά των,
γιατί τους διώξαμε απ' τους ναούς των,
διόλου δεν πέθαναν γι' αυτό οι θεοί.
Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη,
σένα οι ψυχές των ενθυμούνται ακόμη.
Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο
την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ' την ζωή των·
και κάποτ' αιθέρια εφηβική μορφή,
αόριστη, με διάβα γρήγορο,
επάνω από τους λόφους σου περνά.

Περί Αλβανών ο λόγος!

--------------------------------------
Δυστυχώς δεν είναι απλός ρατσισμός αυτό που συμβαίνει μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών σε ορισμένες περιπτώσεις αλλά καθαρή βλακεία θα έλεγα. Και εξηγούμαι:
Πόσο διαφορετικοί είναι από εμάς τους Έλληνες οι Αλβανοί;
Τι διαφορά υπάρχει στην εμφάνιση, στην ψυχολογία, στην παράδοση, στις συνήθειες, στη συμπεριφορά μεταξύ Αλβανών και Ελλήνων, πέρα από τα επιφανειακά χαρακτηριστικά που προέρχονται από την πολύ πρόσφατη ιστορία των δύο χωρών με την Ελλάδα να μπαίνει γρήγορα στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης και την Αλβανία να μένει πίσω λόγω ενός πολιτικού συστήματος που ενέτεινε την ήδη προϋπάρχουσα απομόνωσή τους; Πέρα από τον "νεοπλουτισμό" των Ελλήνων απέναντι στην πραγματική "φτώχεια" των γειτόνων μας [που σιγά-σιγά εξαλείφεται κι αυτή] σχεδόν τίποτα δεν υπάρχει που να μας κάνει διαφορετικούς. Εξ άλλου μέχρι το 1922 το 1/3 των Ελλήνων ήταν Αλβανοί [Αρβανίτες] και σήμερα ακόμα πάνω από το 25% του πληθυσμού των γηγενών είναι αλβανικής καταγωγής.
----------------
Νομίζω πως θα έπρεπε να βλέπαμε λίγο διαφορετικά το θέμα των Αλβανών.
*** Ουσιαστικά πρόκειται για το πλέον συγγενικό φύλο με τους Έλληνες.
*** Κοινός πρόγονος και των δύο εθνών οι Πελασγοί
*** Η γλώσσα τους συγγενεύει με την ελληνική όχι απ' ευθείας αλλά μέσω της Ομηρικής Γλώσσας [της εποχής του Τρωικού Πολέμου]
*** Τα γνωρίσματά τους [ήθη, έθιμα, χαρακτήρες] μοιάζουν πολύ με εκείνα των αρχαίων προγόνων όπως περιγράφονται από τις τραγωδίες, τη μυθολογία κλπ.
*** Στην ουσία οι κατά καιρούς κάθοδοι των Αλβανών [ιδιαίτερα εκείνη του 1300 περίπου] ενδυνάμωσαν το ελληνικό έθνος όπως η κάθοδος των Δωριέων στο Αχαϊκό, Ιωνικό υπόστρωμα.
*** Να μην ξεχνάμε ακόμη ότι το όνομα Γρεκία προέρχεται από την Ήπειρο, δηλαδή από μέρη γειτονικά στην Ιλλυρία -σημερινή Αλβανία-.
*** Η επίσημη ελληνική ιστοριογραφία εξ άλλου [Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών] δέχεται ότι όλες οι ελληνικές φυλές [αχαιοί, αιολείς, δωριείς] σχηματίστηκαν στα βουνά της Πίνδου και εκεί δημιούργησαν τα γλωσσικά τους ιδιώματα προτού επεκταθούν προς Νότο. Όσοι κατέβηκαν από τα βουνά προς Νότο είναι οι κατόπιν ονομασθέντες «έλληνες», όσοι κατέβηκαν τα ίδια βουνά προς Δυσμάς και Βορρά είναι οι κατόπιν ονομασθέντες «ιλλυριοί» ή «αλβανοί»
*** Το αρχαιότερο Ιερό των Ελλήνων ήταν η Δωδώνη. Οι Δελφοί και η Δήλος ήταν μεταγενέστερα ιερά και δείχνουν την πορεία του ελληνισμού από βορειοδυτικά προς Νότο. Εκεί στα βορειοδυτικά, η φυλή που έμεινε και δεν πήρε τον δρόμο της μετανάστευσης [καθόδου] ήταν οι Ιλλυριοί, οι σημερινοί Αλβανοί. Οι πρωταρχικοί συγγενείς των ελλήνων, ο άλλος κλάδος του μεγάλου έθνους των Πελασγών.
-----------------
Αντί να κάνουν οι σημερινοί νεοέλληνες τους σημερινούς Αλβανούς στην άκρη ίσως θα έπρεπε να επεξεργάζονταν κάποιο σχέδιο ενσωμάτωσης και εξελληνισμού τους, όχι μόνο των μεταναστών μα και ολόκληρου του κράτους τους.
*** Οι Αρβανίτες είναι μια περίπτωση αξιοπρόσεκτη καθώς είναι Αλβανοί [που μέχρι πρόσφατα διατηρούσαν και ατόφια τη γλώσσα τους, τα αρβανίτικα] που θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες, θεωρούν την φυλή τους σαν ένα κλάδο δηλαδή της ελληνικής φυλής.
*** Επίσης οι Άρμπαροι της Κάτω Ιταλίας ή Μεγάλης Ελλάδας, μιλούν αλβανικά, ονομάζονται αλβανοί αλλά δηλώνουν ότι είναι έλληνες κι αυτοί όπως οι έλληνες της Απουλίας και της Μάγκνα Γκρέτσια.
------------------
Με την επίδειξη νεοπλουτισμού απέναντί τους, [απέναντι στους σημερινούς Αλβανούς εννοώ] οι νεοέλληνες τους έχουν κάνει εχθρούς. Κακώς, νομίζω, πήραμε αυτόν τον λάθος δρόμο.
Θα έπρεπε να ξυπνήσουμε μέσα τους την αρχαία πελασγική τους προέλευση [ιλλυρικός κλάδος συγγενής προς τον ελληνικό δικό μας] και να τους προσεγγίσουμε πολιτιστικά.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια κοινή φυλή, την αρχαία Πελασγική, που χωρίστηκε σε αρχαίους Έλληνες και Ιλλυριούς που σήμερα είναι οι νέο-έλληνες και οι Αλβανοί. Ο ένας από τους κλάδους, ο αρχαιοελληνικός, εκπολιτίστηκε γρήγορα και μετέδωσε πολιτισμό στη λεκάνη της Μεσογείου δεχόμενος κατ' ανάγκη και τις αντιδράσεις από Κράτη και Ιδεολογίες που θέλησαν να επιβληθούν κι έπρεπε να τον εξουδετερώσουν. Έτσι συνάντησε την ρωμαϊκή αρχικά, χριστιανική στη συνέχεια και μουσουλμανική κατόπιν κατοχές ενώ ο άλλος κλάδος, ο Αλβανικός, παρέμεινε ορεισίβιος και διατήρησε πιο άγρια αλλά και πιο αυθεντικά τα χαρακτηριστικά της κοινής φυλής. Στον δικό μας, ελληνικό, κλάδο η επίθεση υπήρξε σφοδρή καθώς είχαν να πολεμήσουν έναν ανώτερο πολιτισμό που έπρεπε να "σβήσουν" από τον παγκόσμιο χάρτη ενώ με τους Αλβανούς δεν ασχολήθηκαν ιδιαίτερα καθώς τους θεωρούσαν πάντα άγριους και ανάξιους λόγου πλην της στρατιωτικής τους επιδεξιότητας.
----------------------
Στο κάτω-κάτω, από αυτή την πηγή ο ελληνισμός άντλησε δυνάμεις [και φυλετικές και στρατιωτικές] και στην περίοδο του πρώτου ξυπνήματός του [μεταξύ 1204-1461] όπως και στην περίοδο της αναγέννησής του [1770-1830]
*** και στις δυο περιπτώσεις εθνικού ξυπνήματος των Αλβανών, οι ηγέτες τους Σκεντέρμπεης- Γεώργιος Καστριώτης στον μεσαίωνα και Αλή Πασάς στα νεώτερα χρόνια, δήλωναν μεν Αλβανοί, όμως ελληνικά κράτη ήθελαν να συστήσουν
*** Αυτό το επεδίωκαν όχι μόνο γιατί ήταν οι ίδιοι έλληνες ή γιατί είχαν έλληνες στον περίγυρό τους αλλά γιατί πάντα οι Αλβανοί, [ακριβώς όπως και οι Έλληνες των αδούλωτων περιοχών ή όσοι εμπνέονταν από το παρελθόν τους και αναπολούσαν την πραγματική ελευθερία του έθνους] θεωρούσαν τον εαυτό τους έλληνα με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου. Σημασία έδιναν στη φυλή, στα πατρώα έθιμα και στα εντόπια ήθη, έδιναν πίστη και αφοσίωση στις φατρίες και στους οικογενειακούς δεσμούς και όλα αυτά σε αντιδιαστολή με τις μεταφερόμενες δοξασίες υποδούλωσης σε αλλότριους θεούς. Η ουσιαστική θρησκεία των Ελλήνων [των βουνών και των αδούλωτων περιοχών] όπως και των Αλβανών [που αυτοί ήταν όλοι "βουνίσιοι"] ήταν πάντα ένα υποκατάστατο της "πατρώας" θρησκείας.
*** Οι Αλβανοί δέχονταν την ελληνικότητα για λογαριασμό τους αλλά απέρριπταν την έννοια του "ρωμιού" του υπηκόου δηλαδή των Ρωμαίων και των Χριστιανών της Κωνσταντινούπολης. Ο Ομέρ Βρυώνης είχε πάρει το όνομα Όμηρος όπως ο Οδυσσέας Ανδρούτσος το όνομα Οδυσσέας, προετοιμαζόμενοι όλοι για την ανασύσταση της Ελληνικής Νομαρχίας που πρέσβευαν οι Ρήγας, Ανώνυμος κλπ. και που είχε αναφορά στην Αρχαία Ελλάδα και όχι στο Βυζάντιο.
*** Οι Αλβανοί δέχτηκαν να γίνουν άλλοι Μουσουλμάνοι, άλλοι Χριστιανοί, άλλοι Καθολικοί, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε από όλα αυτά. Είναι ουσιαστικά "άθρησκοι" και μόνο πραγματικό θεό τους έχουν την φατρία τους, την οικογένειά τους, τα έθιμά τους [βεντέτα, τιμή-μπέσα κλπ.]. Όλα τα άλλα είναι γι αυτούς απλά επικαλύμματα για την επιβίωση κάτω από κατακτητές σκληρούς.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια «θρησκεία» έχουν και οι ορεισίβιοι και σκληροί «έλληνες» περιοχών όπως η Μάνη, η Κρήτη κλπ. Βεντέτες, τιμή-μπέσα, φαμίλιες κλπ. είναι αυτά στα οποία πιστεύουν, είναι αυτά που θεωρούν ως πραγματικά τους θρησκευτικά προστάγματα.
*** Οι Έλληνες, αντιθέτως, λόγω της θέσης τους στην Ιστορία [γλώσσα, μορφωτικό υπόστρωμα κλπ.] βρέθηκαν πολύ περισσότερο σε θέσεις δύναμης-αδυναμίας.
Δύναμης που τους έδιναν οι θέσεις που καταλάμβαναν στα «αλλότρια» κράτη [Ρωμαίων, Ρωμαιοχριστιανών, Μουσουλμάνων-Οθωμανών] και αδυναμίας να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά της πατρώας φυλής. Χρησιμοποιήθηκαν στον μηχανισμό των Ρωμαίων των Χριστιανών και των Μουσουλμάνων τόσο πολύ που κατά καιρούς θεώρησαν ότι αυτοί οι μηχανισμοί ήταν τελικά και δικοί τους, ότι δηλαδή "κατέκτησαν" τους κατακτητές τους. Με αυτές τις φαντασιώσεις έφτασαν να νομίζουν ότι η Ρώμη υποκλίθηκε στους Έλληνες, ότι το Ρωμαιοχριστιανικό Βυζαντινό Κράτος ήταν ελληνικό και ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία μπορούσε να μετασχηματιστεί σε ελληνοτουρκικό συνεταιριστικό κράτος.
Με τον τρόπο αυτό, όσοι μεν έμεναν ραγιάδες διατηρούσαν την ελληνικότητά τους, όσοι επίσης έμεναν χριστιανοί, διατηρούσαν την ρωμαϊκότητά τους, οι υπόλοιποι όμως που εξισλαμίζονταν γίνονταν «τούρκοι». Τόσες εκατοντάδες χρόνια κάτω από τους Τούρκους και δεν υπάρχει ούτε ένας έλληνας μουσουλμάνος για δείγμα; [άλλη περίπτωση η Θράκη]. Αυτό συνέβη γιατί οι Έλληνες που άλλαζαν θρήσκευμα άλλαζαν και «εθνικότητα». Ο όρος «Έλληνας» απαγορευμένος από την εποχή του Ιουστινιανού δεν είχε κανένα λαό να καλύψει. Μόνο κάτω από το όνομα του Ρωμαίου [Ρωμιού] μπορούσαν τα άτομα ελληνικής φυλής, γλώσσας και συνείδησης να ξεχωρίζουν από τον Τούρκο κατακτητή.
Οι Αλβανοί, λόγω της υποδεέστερης θέσης τους δεν είχαν τέτοιες αυταπάτες. προσκυνούσαν τον κατακτητή χωρίς να νομίζουν ότι έγιναν ίσοι με αυτόν ή ότι τον κατέκτησαν κι όλας με τις αρετές τους και όποτε βρέθηκαν σε θέση ισχύος [Αλή Πασάς, Μωχάμετ Άλη] έφτιαξαν δικά τους εθνικά κράτη μέσα στο εχθρικό περιβάλλον.
*** Είναι χαρακτηριστικό της "βαρβαρότητας που σώζει" το γεγονός ότι όσοι έλληνες εξισλαμίστηκαν χάθηκαν για το ελληνικό έθνος. Κριτήριο για την ελληνικότητα έγινε η χριστιανικότητα και το έθνος υπέστη έτσι τεράστια αιμορραγία. Όλοι αυτοί οι πανέξυπνοι και ικανότατοι έλληνες, με το αίμα μας να ρέει στις φλέβες τους, τώρα δουλεύουν για το Τουρκικό Κράτος και αυτοαποκαλούνται Τούρκοι ξεχνώντας σιγά-σιγά την πραγματική τους καταγωγή. Θα τους βρεις μπροστά σου αν ταξιδέψεις στη Δυτική Τουρκία κυρίως, όπου τα μογγολικά [τα αυθεντικά τουρκικά δηλαδή] χαρακτηριστικά είναι ανύπαρκτα και η φράση «ούνα φάτσα ούνα ράτσα» έχει την πιο κυριολεκτική εφαρμογή.
Οι Αλβανοί ήταν τόσο παράταιροι και ασήμαντοι για τους κατακτητές [πλην του στρατιωτικού τομέα όπου διέπρεπαν] που δεν τους επετράπη ούτε καν την φαντασίωση αυτή να έχουν. Κράτησαν λοιπόν την αλβανικότητά τους και ευτυχώς για μας γιατί έτσι δεν χάθηκε η πιο σοβαρή πηγή ανανέωσης του ελληνικού έθνους από ένα συγγενικό φύλλο με κοινή καταγωγή και προέλευση.
-----------------------------------
Όλα αυτά τα γράφω με ένα τρόπο όχι και πολύ συγκροτημένο, γιατί δεν νιώθω να κάνω κάποια πραγματεία ούτε αισθάνομαι σαν να γράφω καμιά διακήρυξη, απλά σαν αφορμή για μια νηφάλια συζήτηση γύρω από ένα θέμα που έχει ταλαιπωρήσει την ελληνική κοινωνία και την έχει γεμίσει με ψέματα και λάθος εκτιμήσεις. Αν δει κανείς στον δρόμο Αλβανό που να έχει κάτσει κάποια χρόνια στην Ελλάδα, η Αλβανάκι δέυτερης γενιάς, γεννημένο εδώ δηλαδή, και τους ξεχωρίσει από τους Έλληνες τότε να δεχτώ ότι όλα όσα λέω είναι ανοησίες. Είμαι καθηγητής σε Λύκειο και διαβεβαιώνω ότι τα Αλβανάκια είναι τόσο ελληνάκια όσο και τα "δικά" μας, δεν διαφέρουν σε τίποτα απολύτως σαν φάτσες, συμπεριφορές, τρόπους, ψυχολογία κλπ. και μόνο σε κάποιες περιπτώσεις ξεχωρίζουν ΘΕΤΙΚΑ καθώς -ευρισκόμενα σε "ξένο" περιβάλλον- προσπαθούν περισσότερο και γι αυτό τον λόγο διακρίνονται περισσότερο. Είναι κρίμα αντί να τους καλλιεργούμε μια αγάπη για τον τόπο αυτό και να τους τον συστήνουμε σαν τόπο δικό μας και δικό τους ταυτόχρονα, να τους φορτίζουμε με επιφυλακτικότητα ή και μίσος ακόμα που ξεσπά όταν η Αλβανία κερδίζει την Ελλάδα στο ποδόσφαιρο ή σε κάποιες άλλες ακραίες περιπτώσεις.
Στο κάτω-κάτω θα πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες την αλήθεια, ότι δηλαδή οι Υδραίοι ή οι Σουλιώτες -και όχι μόνο- που αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση και πρόσφεραν τα πλοία τους για την επανάσταση ήταν όλοι Αλβανοί και πως στην Ύδρα ή στο Σούλι [και στη μισή σχεδόν Ελλάδα] δεν μιλούσαν καν ελληνικά όταν ελευθερώθηκε η πατρίδα. Κι ακόμη πρέπει να είναι μέρος της γνωστής ιστορίας μας ότι τα αρματολίκια και η κλεφτουριά ήταν Αρβανίτικη υπόθεση, με όλα τα καλά τους και με όλα τα ελαττώματά τους.
Κι οι Αλβανοί καλό θα ήταν να γνωρίζουν πως μόνο με τους Έλληνες μπορούν να ταιριάξουν απόλυτα και δεν χρειάζεται να τους ζηλεύουν ούτε να τους βλέπουν σαν εχθρούς. Αν εντρυφήσουν στην ιστορία θα δουν πως πάντα μαζί με τους Έλληνες πορεύτηκαν και από την ίδια πλευρά βρέθηκαν πάντα. Μπορεί να έμειναν πίσω από τις εξελίξεις λόγω της παραδοσιακού τους απομονωτισμού κι ακόμη το καθεστώς του Εμβέρ Χότζα μπορεί να τους κράτησε ακόμα πιο πολύ πίσω από τις εξελίξεις με αποτέλεσμα να βρεθούν ξαφνικά μερικές δεκαετίες πίσω, όμως όλα αυτά αλλάζουν σιγά-σιγά και συντομα θα είναι μακρινό παρελθόν. Αυτό που ενώνει τους δυο λαούς έχει πολύ μεγάλο χρονικό βάθος [εκατονταετίες και χιλιετίες] και το κοινό μας μέλλον βρίσκεται ολόκληρο μπροστά μας.
----------------
Αυτά προς το παρόν σαν αφορμή για διάλογο.

ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΛΟΧΟΝ ...... Ανδρέα Κάλβου

ΩΔΑΙ
Η Λύρα
Ωδή τετάρτη (ΙV)
ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΛΟΧΟΝ

α'
Ας μή βρέξη ποτέ
τό σύννεφον,
και ο άνεμος σκληρός άς μή σκορπίση
το χώμα το μακάριον
που σας σκεπάζει.
β'
Ας τό δροσίση πάντοτε
μέ τ' αργυρά της δάκρυα,
η ροδόπεπλος κόρη
καί αυτού άς ξεφυτρώνουν
αιώνια τ' άνθη.
γ'
Ώ γνήσια τής Ελλάδος
τέκνα ψυχαί πού επέσατε
εις τον αγώνα ανδρείως,
τάγμα εκλεκτών Ηρώων,
καύχημα νέον.
δ'
Σάς άρπαξεν ή τύχη
τήν νικητήριον δάφνην,
καί από μυρτιάν σάς έπλεξε
καί πένθιμον κυπάρισσον
στέφανον άλλον.
ε'
Αλλ' άν τις απεθάνη
διά τήν πατρίδα, η μύρτος
είναι φύλλον ατίμητον,
καί καλά τά κλαδία
τής κυπαρίσσου.
ς'
Αφ' ού εις τού πρώτου ανθρώπου
τούς οφθαλμούς, ή πρόνοος
φύσις τόν φόβον έχυσε,
καί τάς χρυσάς ελπίδας,
καί τήν ημέραν
ζ'
Επί τό μέγα πρόσωπον
τής γής πολυβοτάνου,
ευθύς τό ουράνιον βλέμμα
βαθυσκαφή εφανέρωσε
μνήματα μύρια.
η'
Πολλά μέν σκοτεινά
φέγγει επ' ολίγα τ' άστρον
τό τής αθανασίας
τήν εκλογήν ελεύθερον
δίδει τό θείον.
θ'
Έλληνες, τής πατρίδος
καί τών προγόνων άξιοι
΄Ελληνες σείς, πώς ήθελεν
από σάς προκριθείν
άδοξος τάφος;
ι'
Ο Γέρων φθονερός,
καί τών έργων εχθρός,
καί πάσης μνήμης, έρχεται
περιτρέχει τήν θάλασσαν
καί τήν γήν όλην
ια'
Από τήν στάμναν χύνει
τά ρεύματα τής λήθης,
καί τά πάντα αφανίζει.
Χάνονται ή πόλεις, χάνονται
βασίλεια, κ' έθνη
ιβ'
Αλλ' ότε πλησιάσει
τήν γήν οπού σάς έχει,
θέλει αλλάξειν τόν δρόμον του
ο Χρόνος, τό θαυμάσιον
χώμα σεβάζων.
ιγ'
Αυτού αφ' ού τήν αρχαίαν
πορφυρίδα, καί σκήπτρον,
δώσωμεν τής Ελλάδος,
θέλει φέρειν τά τέκνα της
πάσα μητέρα.
ιδ'
Καί δακρυχέουσα θέλει
τήν ιεράν φιλήσειν
κόνιν, καί ειπείν: Τόν ένδοξον
λόχον, τέκνα, μιμήσατε,
λόχον Ηρώων.