Πέμπτη 30 Απριλίου 2009

Μια πορεία που έφτασε από το αρχικό χάος στην οργάνωση του σημερινού Δήμου Δραπετσώνας

.
Γράφοντας την Ισορία της Δραπετσώνας στο βιβλίο του Γιώργου Χατζόπουλου και φτάνοντας στο τελευταίο κεφάλαιο, είχα την ευκαιρία να κάνω μια αναδρομή στα χρόνια αυτά που πέρασαν και τα οποία εμείς (η γενιά μας) τα άγγιξε μεν αλλά δεν τα έζησε στην έντασή τους. Λίγες σκέψεις θα καταγράψω εδώ.
.
Το οδοιπορικό μου στον χρόνο, διέσχισε την πορεία της τοπικής αυτοδιοίκησης στη Δραπετσώνα τα 60 περίπου χρόνια που η Δραπετσώνα είναι δήμος και ιδιαίτερα στάθηκε στα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση όπου και η προσωπική μου συμμετοχή στα γεγονότα είναι εμφανής και έντονη.
.
Το γεγονός είναι ότι στην περίοδο αυτή -την δική μου περίοδο- σταδιακά οι Δήμοι απέκτησαν υπόσταση και αρμοδιότητες έτσι που να μην αποτελούν απλά μαζικά όργανα διαμαρτυρίας και μικρο-ρυθμίσεων, συλλογής απορριμμάτων και έκδοσης πιστοποιητικών, αλλά να μπορούν να ρυθμίζουν και σπουδαιότερα ζητήματα της πόλης όπως τα πολεοδομικά ζητήματα, τον έλεγχο των καταστημάτων, την εκτέλεση έργων και τον σχεδιασμό του μέλλοντος της πόλης.
Όλες οι δημοτικές αρχές της περιόδου αυτής κατάφεραν να φτιάξουν μια Δραπετσώνα καινούρια, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά της βέβαια αλλά και με τις προοπτικές της. Και σε γενικές γραμμές τα κατάφεραν καλά, δεδομένου ότι είχαν να κάνουν με τη φτωχότερη και πιο υποβαθμισμένη συνοικία του λεκανοπεδίου, χωρίς πόρους και με ελάχιστο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Σήμερα η Δραπετσώνα όχι μόνο δεν διαφέρει προς τα κάτω από τις υπόλοιπες περιοχές –ειδικά τις γειτονικές της- αλλά, αντίθετα, μπορεί να ελπίζει πολύ περισσότερο από, αυτές σε ένα καλύτερο αύριο, αναβαθμισμένο περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά αλλά και αισθητικά.
*************
Πριν 60 περίπου χρόνια η Δραπετσώνα ήταν ένας τόπος αγνοημένος, μια φαβέλα γεμάτη παράγκες και ελάχιστα δημόσια αποχωρητήρια, ένα γκέτο γεμάτο σκόνη τσιμέντου, αμμωνία, μουτζοιύρα, χωρίς δρόμους, χωρίς υποδομές, ένα σκουπιδαριό προορισμένο για ανθρώπους ενός κατώτερου θεού.
Κατοικήθηκε όμως αυτός ο τόπος με την πλούσια αρχαία ιστορία, από μια περήφανη γενιά μεταναστών από τον Πόντο και τη Μικρασία και τα νησιά, που ήταν μαθημένοι σε μια πολιτισμένη ζωή και βρήκαν μπροστά τους ένα βάλτο. Αντί να θαφτούν στον επίγειο τάφο όπου τους τοποθέτησαν, πάλεψαν, κρατήθηκαν με νύχια και με δόντια, μάτωσαν, ίδρωσαν, πλήρωσαν με ζωές, υγεία, εκτελέσεις, εκτοπίσεις και κάθε λογής τιμωρία για την περηφάνια τους και τη θέλησή τους να ζήσουν, και τελικά επέζησαν.
.
Οι πρώτοι οικιστες -που ήταν Πόντιοι κατά βάση- οργανώθηκαν σε ένα σωματείο όπως η «Ένωση Ποντίων Πειραιώς» που έπαιζε τον ρόλο της απούσας Πολιτείας στα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς
Κατόπιν οργανώθηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που έπαιξε τον ρόλο του αμονιού μέσα στο οποίο σφυρηλατήθηκε η θέλησή τους για δημοκρατία και ανεξαρτησία.
Τέλος κατάφεραν να οργανωθούν -μετά από αγώνες- σε Δήμο αυτόνομο από τον Πειραιά. Αυτό ήταν μερικά και το σημαντικότερο βήμα μέσα από το οποίο ο περήφανος προσφυγικός λαός της Δραπετσώνας όρθωσε το ανάστημά του.
Αυτό το οδοιπορικό καθώς και αυτούς τους σταθμούς της πορείας του λαού της Δραπετσώνας καταγράφουμε σε αυτό το βιβλίο που ανέφερα και στην αρχή αυτού του σημειώματος.

Δευτέρα 27 Απριλίου 2009

Να χαρακτηρισθούν ως διατηρητέα κάποια κτήρια στη Δραπετσώνα

Η Δραπετσώνα έχει ένα παρελθόν. Αυτό της προσδίδει την ταυτότητά της και γι αυτό αξίζει να το διατηρήσει.
Το παρελθόν αυτό μπορεί να είναι ένας σωρός από κομμάτια και θρύψαλα από την αρχαιότητα ή σκόνη από τον Μεσαίωνα ή απομεινάρια και σβησμένες καμινάδες ενός πιο πρόσφατου παρελθόντος. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι το πρόσωπο, είναι η ταυτότητα της πόλης.
Ένα κομμάτι αυτού του παρελθόντος είναι κάποια διατηρητέα και κάποια διατηρήσιμα κτήρια και χώροι τα οποία θα καταγράψουμε σε αυτές τις σελίδες.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Τέτοιο πιο πρόσφατο παρελθόν είναι τα διατηρητέα στα Λιπάσματα και συγκεκριμένα το Κτίριο (Μουσείο) Κανελλόπουλου, το πρώην Γυαλάδικο, το Κτίριο Ηλεκτροπαραγωγής, τα Σφαγεία, ο Υδατόπυργος κλπ.).
Επίσης είναι τα διατηρητέα στην ΑΓΕΤ που είναι αρκετά αλλά δεν έχουν χαρακτηριστεί ακόμα.
Το Γυψάδικο ανήκει σε αυτή την κατηγορία ενώ τα Βούρλα γκρεμίστηκαν και απλά θα μείνει εκεί ένα μνημείο.
Πρέπει σύντομα να χαρακτηριστούν ως διατηρητέες και οι Αγροτικές Αποθήκες ώστε να μην γκρεμιστούν και να κοπεί κάθε σκέψη και όρεξη της Αγροτικής Τράπεζας για αξιοποίησή τους με χρήση άλλη από εκείνη που έχει σήμερα ο Δήμος (γυμναστήριο)
Επίσης κάποιες ή κάποια από τις σεισμόπληκτες πολυκατοικίες στον Αγ. Διονύση μπορεί να διατηρηθεί ως πολιτιστικό κέντρο και για στέγαση συλλόγων της Δραπετσώνας κλπ.
Χωρίς κάποια διατηρητέα κτήρια (όσο γίνεται περισσότερα) η Δραπετσώνα θα μείνει ένας τόπος χωρίς χαρακτήρα, χωρίς ομορφιά. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό από τις τοπικές και ευρύτερες αρχές ώστε να ενταθούν και οι ανάλογες προσπάθειες

Δευτέρα 6 Απριλίου 2009

Το ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ της Αρχαιότητας, πως χάθηκε και τι μπορεί να γίνει σήμερα για να αναβιώσει τουλάχιστον η μνήμη του!

.
Στο Κονώνειο τείχος, στην Ηετιώνεια Πύλη, βρέθηκαν δύο επιγραφές. Οι επιγραφές αυτές γράφουν τα εξής:
1η:
«ΕΠ’ ΕΥΒΟΥΛΙΔΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΑΠΌ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΡΞΑΜΕΝΟΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΆ ΤΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΝ ΕΠΙ ΔΕΞΙΑ ΕΞΙΟΝΤΙ Γ[Η]ΗΗΓ[Δ]ΔΔΔΔ ΜΙΣΘΩΤΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΙΩΤΙΟΣ ΑΥΤΉ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΛΙΘΩΝ»
2η:
«ΕΠΙ ΔΙΟΦΑΝΤΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝΟΣ ΜΗΝΟΣ ΕΣ ΤΑ ΚΑΤ’ ΗΜΕΡΑΝ ΕΡΓΑ ΖΕΥΓΕΣΙ ΤΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ ΑΓΟΥΣΙ ΜΙΣΘΟΣ/ ΗΓ[Δ] Δ/ΣΙΔΗΡΙΩΝ ΜΙΣΘΟΣ Γ[Δ]»

Στην 1η επιγραφή αναφέρεται σαφώς ότι εκτελέστηκαν κάποιες εργασίες –κατασκευές (επισκευές πιθανώς) που έγιναν στο τείχος κοντά στο Αφροδίσιο.
Με βάση αυτό το απ’ ευθείας ανασκαφικό εύρημα αλλά και από περιγραφές αυτόπτων μαρτύρων περιηγητών της αρχαίας εποχής, γνωρίζουμε ότι δίπλα στην Ηετιώνεια Πύλη βρισκόταν το Ιερό της Αφροδίτης, το Αφροδίσιο.
.
Αναφορές στο Αφροδίσιο γίνονται στον Αριστοφάνη (στο έργο του «Ειρήνη»), στον Παυσανία κλπ. Οι αναφορές των αρχαίων αποδίδουν την ίδρυση του Αφροδίσιου είτε στον Θεμιστοκλή για την νίκη στη Σαλαμίνα, είτε στον Κόνωνα για τη νίκη του στην Κνίδο (στα παράλια της Μικράς Ασίας) όπου υπήρχε περίφημος ναός της Αφροδίτης. Πιθανό είναι να προϋπήρχε ναός της Αφροδίτης που ενισχύθηκε με αφορμή αυτές τις νίκες.
Πάντως δεν βρέθηκε κανένα θεμέλιο του ναού ως τώρα πράγμα που δείχνει ότι οι καταστροφείς του το εκθεμελίωσαν για να το κάνουν να μην φαίνεται καν η ύπαρξή του. Κάποια πιθανά ερείπια που έχουν απομείνει τα σημειώνει ο κ. Σταϊχάουερ που έκανε την ανασκαφή της Ηετιώνειας Πύλης.
Ωστόσο, η μη ύπαρξη βαριών κατασκευών πάντως ενισχύεται από το γεγονός ότι τα Ιερά της Αφροδίτης ήταν συνήθως κήποι. Αν είναι έτσι, τότε η περιοχή αυτή της σημερινής Δραπετσώνας θα πρέπει να ήταν ένας παράδεισος. Με την επιβλητική Ηετιώνεια Πύλη, τους μεγαλοπρεπείς τύμβους και τραπεζώνες (τάφους) ερείπια των οποίων υπήρχαν διάσπαρτα μέχρι πρόσφατα σε όλη την περιοχή, και με το λιμάνι από τη μια και τα στενά της Σαλαμίνας από την άλλη, η Δραπετσώνα πρέπει να ήταν μια υπέροχη πόλη-τοποθεσία στην αρχαιότητα.
.-.-.-.
Κατά την αρχαιότητα η Δραπετσώνα ήταν η Ηετιώνεια περιοχή της Ηετιώνειας Πύλης, ένας Τραπεζών γεμάτος «τράπεζες» δηλαδή ταφόπλακες ηρώων και άλλων πολιτών που θάβονταν έξω από τα σπουδαία τείχη που προστάτευαν το λιμάνι από θαλάσσιες αλλά και χερσαίες επιθέσεις.
Οι «τράπεζες» (τύμβοι) χάθηκαν λόγω της άναρχης ανοικοδόμησης αλλά ένα μεγάλο ταφικό μνημείο, ο πιο σπουδαίος και μεγάλος τύμβος της αρχαιότητας στον Πειραιά, μνημείο αφιερωμένο στον στρατηγό Θεμιστοκλή, τον νικητή της Σαλαμίνας, το Θεμιστόκλειο, περιμένει την ανάδειξη και αξιοποίησή του.
.-.-.-.
Όπως χάθηκαν οι τύμβοι στην περιοχή γύρω από το Καστράκι και τη γέφυρα Αγίου Διονυσίου, έτσι χάθηκε και το Αφροδίσιο. Διαδοχικές επεμβάσεις στον χώρο δίπλα στην Ηετιώνεια Πύλη, στον χώρο που σήμερα αξιοποιείται από τον Δήμο σαν χώρος πρασίνου (ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο και το «Απρόοπτο») κάλυψαν τα ίχνη του σπουδαίου αρχαίου ναού.
Η πρώτη εκσκαφή έγινε πριν τον Πόλεμο προκειμένου να φτιαχτεί ο σιδηροδρομικός σταθμός Λαρίσης. Εκεί που είναι τώρα οι γραμμές ήταν πιθανότατα το Αφροδίσιο.
Ό,τι απέμεινε, θαμμένο στη γη, το κατέστρεψε η δεύτερη εκσκαφή που έγινε το 1989 από τον ΟΛΠ για τη δημιουργία ενός σούπερ μάρκετ των εργαζομένων του και άλλες εγκαταστάσεις. Η αρχαιολογική υπηρεσία έδωσε τότε την άδεια στον ΟΛΠ για την εκσκαφή και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι η μεγάλη καταστροφή πρέπει να είχε ήδη συντελεστεί κατά την εκσκαφή του ΟΣΕ.
Το ίδιο το Κράτος δια μέσου των οργανισμών του κατέστρεψε την ιερή αρχαία κληρονομιά.
Σήμερα δεν μπορεί πια να γίνει πλήρης αποκατάσταση του Αφροδίσιου. Μπορεί όμως να δημιουργηθεί ένα μνημείο στον χώρο αυτό που να δείχνει που ήταν και πως ήταν αυτό το ιερό της αρχαιότητας.
Μέσα στον χώρο που προορίζεται για πράσινο και αναψυχή μπορεί να γίνει μια μικρή αναπαράσταση του Αφροδίσιου. Γνωρίζουμε πως έμοιαζε πολύ με το Αφροδίσιο της Κνίδου και έτσι μπορούμε να έχουμε μιαν αναπαράσταση σε σχέδια ή τρισδιάστατη και είναι θετικό το γεγονός ότι αυτή η αναπαράσταση μπορεί να εγκατασταθεί στον χώρο που μετατρέπεται από τον Δήμο σε χώρος αναψυχής και πρασίνου, αφού και στα Αφροδίσια της αρχαιότητας το χαρακτηριστικό τους ήταν οι κήποι πρασίνου που τα περιέβαλαν.
Σε ένα περίοπτο σημείο, όπου θα φιλοξενηθούν και οι πλάκες (ή αντίγραφά τους) που βρέθηκαν στην Ηετιώνεια, θα διατηρούσε τη μνήμη αυτού του σπουδαίου αλλά χαμένου πια αρχαίου ναού μειώνοντας κάπως την μεγάλη απώλεια.